Ο καθηγητής Mike Stephenson αναλογίζεται τις εντεινόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η παγκόσμια παροχή ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα υπό το φως της πανδημίας COVID-19.
Η επίτευξη των στόχων του καθαρού μηδενός και της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές θα είναι δύσκολη για τον αναπτυσσόμενο κόσμο και νέα στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο COVID-19 έχει σύνθετο αποτέλεσμα.
Τους τελευταίους μήνες το Ηνωμένο Βασίλειο, Κίνα και άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν χαράξει τους δρόμους τους Καθαρό Μηδέν, αλλά θα χρειαστούν διαφορετικές τακτικές σε χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος σε όλη την Αφρική, την Ασία, την Ωκεανία, τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική. Οι μειωμένες επενδύσεις στους τομείς που είναι απαραίτητοι για την ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα – συμπεριλαμβανομένης της αποθήκευσης γεωλογικής ενέργειας και της εξόρυξης υλικών για πράσινη τεχνολογία – θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικά επιζήμιες για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες που στοχεύουν στην απαλλαγή από τον άνθρακα. Εκτός από όλα αυτά, η ενθαρρυντική τάση της αυξανόμενης πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια στις αναπτυσσόμενες χώρες τα τελευταία χρόνια έχει αντιστράφηκε λόγω της πανδημίας. Χωρίς πρόσβαση σε ηλεκτρικό δίκτυο, οι κοινότητες αναγκάζονται να επιστρέψουν στις παραδοσιακές λύσεις υψηλής περιεκτικότητας σε άνθρακα, για θέρμανση και φωτισμό των σπιτιών τους.
Οι παγκόσμιοι στόχοι θα είναι πιο δύσκολο να επιτευχθούν
Ένας από τους 17 παγκόσμιους στόχους για το 2030 που έθεσε η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών είναι η προσιτή, αξιόπιστη, βιώσιμη και σύγχρονη ενεργειακή πρόσβαση για όλους (Στόχος Βιώσιμης Ανάπτυξης 7). Είναι απίθανο ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί χωρίς γεωλογικές λύσεις όπως η γεωθερμία, η αποθήκευση ενέργειας και η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS) και η βιώσιμη χρήση ορυκτών καυσίμων εντός αυστηρών προϋπολογισμών άνθρακα (Εικόνα 2). Αλλά είναι σαφές τώρα ότι ο COVID-19 θα κάνει αυτούς τους στόχους πιο δύσκολο να επιτευχθούν.
© Springer Nature Switzerland AG 2021
Η δεξαμενή σκέψης Επιτροπή Μεταβάσεων Ενέργειαςέδειξε ότι διαφορετικά περιβάλλοντα θα χρειαστούν διαφορετικές λύσεις για την αφαίρεση του άνθρακα. Περιοχές περιορισμένες στο διάστημα (π.χ. Χονγκ Κονγκ), ηπειρωτικά κλίματα, τροπικά κλίματα και υδροηλεκτρικά πλούσια περιβάλλοντα, έχουν διαφορετικά φυσικά πλεονεκτήματα και προκλήσεις. Τα τροπικά κλίματα θα χρειαστούν πιο βιώσιμες λύσεις κλιματισμού, ενώ οι περιοχές με περιορισμένο χώρο θα πρέπει να διαχειριστούν τις ανταγωνιστικές χρήσεις γης. Διαφορετικές περιοχές θα πρέπει να επιλέξουν διαφορετικές στρατηγικές για την παροχή ενέργειας πλήρως απανθρακωμένης – για παράδειγμα μέσω ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω οικονομίας υδρογόνου ή μέσω ελεγχόμενης χρήσης ορυκτών καυσίμων μετριασμένη με τη δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS).
Οι επενδυτικές προκλήσεις εντείνονται
Η μεγαλύτερη απειλή για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι η συνεχιζόμενη εξάντληση επενδύσεων από την πανδημία. Πολύ απλά, από την αρχή της πανδημίας, τα χρήματα έχουν γίνει πολύ πιο σφιχτά. ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) έχει προβλέψει τις επιπτώσεις του COVID-19, και του φετινού Παγκόσμια Ενεργειακή Προοπτική (WEO) υποδεικνύει ότι θα υπάρξουν σημαντικές προκλήσεις για κάθε είδους ενεργειακή επένδυση. Επενδυτικές ευκαιρίες όπως οι υποδομές δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, η CCS, η γεωθερμία (Εικόνα 3) και η αποθήκευση ενέργειας μπορεί να απομακρυνθούν από τις αναπτυσσόμενες χώρες που έχουν ήδη ταλαιπωρηθεί οικονομικά από την πανδημία.
Αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο για ορισμένες από τις πιο πυκνοκατοικημένες χώρες της Αφρικής που βασίζονται στα έσοδα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο για να στηρίξουν τις οικονομίες τους, για παράδειγμα τη Νιγηρία και την Αγκόλα. Οι μειώσεις στα εισοδήματά τους λόγω της πανδημικής ύφεσης των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μειώνουν τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για επενδύσεις κεφαλαίου σε όλους τους τομείς της οικονομίας, αλλά κυρίως για νέες ενεργειακές λύσεις. Οι προκλήσεις είναι ακόμη πιο έντονες για τις κρατικές επιχειρήσεις, οι οποίες σε πολλές αναπτυσσόμενες οικονομίες είναι υπεύθυνες για τις ενεργειακές επενδύσεις. Ο ΔΟΕ λέει ότι οι όροι χρηματοδότησης συνδέονται με το κόστος δανεισμού των κυβερνήσεών τους και ότι αυτό το κόστος δανεισμού αυξάνεται.
Η πτώση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα μπορούσε να υπονομεύσει τις επιλογές καθαρής ενέργειας, αποθαρρύνοντας τις επενδύσεις και επιτρέποντας στους σταθμούς παραγωγής ενέργειας ορυκτών καυσίμων να συνεχίσουν να λειτουργούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η CCS – μια σημαντική λύση για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές τόσο της ενέργειας όσο και της βιομηχανίας – θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο σημαντική για αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Ινδία και η Ινδονησία όπου τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθούν να διαδραματίζουν ισχυρό ρόλο, αλλά η χρηματοδότηση παραμένει πρόκληση. Ακόμη και σε πιο ανεπτυγμένες χώρες, δεν υπάρχει ακόμη σαφής χρηματοοικονομική δομή για την υποστήριξη της CCS
Τα μεγάλα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας θα είναι ζωτικής σημασίας για τον ενεργειακό μετασχηματισμό, αλλά η οικονομική κατάσταση πολλών εταιρειών κοινής ωφελείας που κατασκευάζουν και συντηρούν τις γραμμές ηλεκτροδότησης, ειδικά σε λιγότερο ανεπτυγμένες οικονομίες, έχει επιδεινωθεί ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Ίσως το πιο ανησυχητικό πρόβλημα είναι η μειωμένη πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια. Το WEO προτείνει ότι η φτώχεια που σχετίζεται με την πανδημία μπορεί να έχει κάνει τη βασική ηλεκτρική ενέργεια απρόσιτη για περισσότερους από 110 εκατομμύρια ανθρώπους με εγκατεστημένες συνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας, ωθώντας πολλά νοικοκυριά πίσω σε αναποτελεσματικά καύσιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα για βασικό φωτισμό και θέρμανση.
Μια παγκόσμια πρόκληση
Αυτή η ανισότητα είναι μια παγκόσμια πρόκληση, διότι ο τρόπος με τον οποίο τα ταχέως αναπτυσσόμενα έθνη έχουν πρόσβαση και εκμετάλλευση της ενέργειας στο μέλλον θα καθορίσει εάν ο κόσμος μπορεί να κερδίσει τη μάχη για το κλίμα. Το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αύξησης της ζήτησης ενέργειας από τώρα έως το 2050 θα είναι στον αναπτυσσόμενο κόσμο και ο COVID-19 αποτελεί πραγματική απειλή για το παγκόσμιο δυναμικό μας για βιώσιμη ανάπτυξη.
Εργαζόμαστε για να κατανοήσουμε και να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση σχετικά με τους διάφορους τρόπους με τους οποίους η γεωεπιστήμη θα υποστηρίξει την ενεργειακή μετάβαση, ιδιαίτερα με τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και τους ενδιαφερόμενους φορείς εκτός των γεωεπιστημών. Ρίξτε μια ματιά στη συλλογή πόρων και προγραμματισμένων δραστηριοτήτων μας για να μάθετε περισσότερα.
Θέλετε να δείτε τη δουλειά σας να δημοσιεύεται εδώ; Αναζητούμε πάντα να μοιραζόμαστε νέο και συναρπαστικό περιεχόμενο γεωεπιστημών που θα λατρέψει το δίκτυό μας. Επικοινωνήστε με το [email protected]
Προτείνεται περαιτέρω ανάγνωση:
Stephenson, MH 2018 «Energy and Climate Change: An Introduction to Geological Controls, Interventions and Mitigations» Elsevier 2018, 186 pp.
Stephenson, MH (υπό έκδοση, 2021). Η προσιτή και καθαρή ενέργεια ως στόχος βιώσιμης ανάπτυξης: ερωτήματα ενεργειακής γεωεπιστήμης και ανθρώπινη ικανότητα. Στο: Gill, Joel C., Smith, Martin (Eds.), Geosciences and the Sustainable Development Goals; Springer, 2021.
